Selimiye Kışlası

Abstract

Selimiye Kışlası, hem ondokuzuncu yüzyıl başında askeri sistemdeki dönüşüm denemelerinin simge yapısı olması, hem de şehir silüetindeki konumu nedeniyle İstanbul’un kentsel fizîkî yapısında önemli bir yere sahiptir. Osmanlı askerî tarihinin en çalkantılı dönemlerine tanıklık etmiş olması, yapının bir kaç kez işlev değişikliği geçirmesine, yakılmasına ve hatta büyütülerek tekrar inşa edilmesine neden olur.

Konu kapsamında incelenen müdahale, 1847 senesi sonlarında çıkan yangın sonucunda ihtiyaç duyulan ve mimar William James Smith tarafından gerçekleştirilen yenileme projesidir. 1847 senesinde yaşanan yangının ardından, Kasım ayında, İstanbul’daki en büyük ²ikametgâh-ı askerî² olarak tanımlanan kışlada meydana gelen tahribâtın tespiti, gerekli tadilat için keşif çıkarılması ve ihtiyaç duyulan paranın temin edilmesi Sultan Abdülmecid tarafından emredilir. Dönemin ebniye-i hassa müdürü, bu emir üzerine derhal kışlada yeniden inşa edilmesi gereken mahalleri projelendirir, takrîbî bir keşif ve lâzım gelen eşyaların listesini içeren bir rapor hazırlar. Bu rapordan, meydana gelen yangında kışlanın kâgir duvarlarının içerisindeki ahşap bölümlerin yandığı, taş bölümlerin ise sağlam kaldığı anlaşılmaktadır. Bazı bölümlerin olduğu şekilde bırakılması tehlikeli görülmüş, yıkılarak yeniden inşa edilmesi için temellerinin açılmasının gerektiği belirtilmiştir.

Bu raporun ardından, kışlanın benzer kazalardan korunması için koğuşlarının kâgir duvarlar ile bölünüp etraflarının ayrı ayrı yapılması gibi, eskisinden ²daha âlâ² olacak şekilde, ²metin ve rasin² olarak inşa edilmesi emredilir. Ayrıca mümkün olursa kışlanın yangında zarar görmemiş olan bölümlerinde de aynı tedbirlerin alınması istenir.

1848 senesinin Mart ayında gerekli hazırlıklar tamamlanır ve ilkbaharda inşaatına başlanması planlanan binanın ²kemâl-i metanet ve rasânetine dikkat ve nezâret eylemek için Mimar Mösyö İsmit² (W.J.Smith) görevlendirilir. Haftada iki gün şantiyeyi kontrol etmekle yükümlü kılınan Smith’in esasen bu projede kontrolör olarak çalıştığı bilinse de, keşif belgelerinde sıkça rastlanan “tersim olunan resm” doğrultusunda ifadesi, Mimar Smith tarafından yanan bölüm için yeni bir proje çizildiğine işaret eder. İstanbul’da inşa ettiği diğer yapılar düşünüldüğünde ise Smith’in yapının kuzeydoğu kanadını ve buradaki ana giriş kapısını projelendirerek inşa etmiş olduğu söylenebilir.