Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Işığında Dolaylı Mağdur Kavramı

Abstract

İnsan hakları mahkemelerinin temel amacı insan haklarını ve insan onurunu korumak ve ihlallere dair yaptırımlar ile güvence altına almaktır. Bu mahkemelerden biri de ülkemizin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Ek Protokolleri'den kaynaklanan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'dir. AİHM'e bireysel başvuru yolu ile taraf devletin sebep olduğu ihlal iddiaları nedeni ile başvuru yapılmaktadır. Bireysel başvuru için öngörülen kabul edilebilirlik kriterleri bulunmaktadır. Bu kriterler Mahkemece öncelikli olarak incelenmektedir. Ancak özellikle başvurucunun mağdur sıfatına sahip olup olmadığını esastan önce değerlendirebildiği gibi esasla birlikte değerlendirebilmektedir. AİHM mağdur kavramını, taraf devletin iç hukukundan bağımsız, gelişime ve değişime açık olarak somut olay üzerinden değerlendirmektedir. Mağdur, doğrudan ihlalden etkilenen kişi olabileceği gibi dolaylı ya da potansiyel mağdur da olması söz konusu olmaktadır. Mahkeme, başvuru koşullarında değerlendirme yaparak kişi bakımından kabul edilebilir olup olmadığına karar vermektedir. Bu noktada dolaylı mağdur kavramı ve kimlerin bu sıfat ile başvuru yapabileceği insan haklarının ve insan onurunun korunması için önem kazanmaktadır. Mahkeme, başvuruları koşulları özelinde değerlendirerek dolaylı mağdur kavramı hakkında karar vermekte ve bu kararlar ile bir içtihat oluşturmaktadır. Biz de bu çalışmamız da bu kararlar ışığında dolaylı mağdur kavramını inceleyeceğiz. Bu çalışmada ise, ilk olarak insan hakları kavramı ve korunması hakkında bilgi verilecektir. İkinci olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvuru kriterlerinden, mağdur ve özellikle dolaylı mağdur kavramından bahsedilecektir. Üçüncü olarak, AİHM'nin vermiş olduğu kararlar ışığında dolaylı mağdur kavramı incelenecektir. Sonuç kısmında ise, konunun özeti ve değerlendirmemiz yer alacaktır. Anahtar Kelimeler: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Bireysel Başvuru, Kabul edilebilirlik, Mağdur, Dolaylı Mağdur Bilim Dalı Sayısal Kodu: 50201

The main purpose of human rights courts is to protect human rights and human dignity and to secure sanctions for violations. One of these courts is the European Court of Human Rights arising from the European Convention on Human Rights and its Additional Protocols, to which Turkey is a party. Applications are made to the ECHR through individual application on the grounds of alleged violations caused by the state party. There are admissibility criteria for individual applications. These criteria are examined by the Court as a priority. However, the Court may evaluate whether the applicant has the title of victim before the merits or together with the merits. The ECtHR evaluates the concept of victim on the basis of the concrete case, independent of the domestic law of the state party and open to development and change. The victim may be the person directly affected by the violation, as well as an indirect or potential victim. The Court evaluates the conditions of the application and decides whether it is admissible in terms of person. At this point, the concept of indirect victim and who can apply in this capacity gains importance for the protection of human rights and human dignity. The Court decides on the concept of indirect victim by evaluating the applications in terms of their conditions and establishes a jurisprudence with these decisions. In this study, we will examine the concept of indirect victim in the light of these decisions. In this study, firstly, the concept and protection of human rights will be explained. Secondly, the criteria for application to the European Court of Human Rights, the concept of victim and especially the concept of indirect victim will be mentioned. Thirdly, the concept of indirect victim will be analyzed in the light of the decisions of the ECHR. In the conclusion part, a summary of the subject and our evaluation will be given. Keywords: European Court of Human Rights, Individual Application, Admissibility, Victim, Indirect Victim Numeric Code of the Field : 50201