Muhafazakarlık, Kaygı ve Tehdit Edici Uyarıcılara Karşı Dikkat Yanlılığı

Abstract

Political ideology often forms an important part of someone’s identity, and affects their life in many ways. Many have studied the correlates and predictors of ideology, especially conservative ideology (e.g. Adorno, Frenkel-Brunswik, Levinson, & Sanford, 1950; Jost, Glaser, Kruglanksi, & Sulloway, 2003; Tomkins, 1963; Wilson, 1973). Psychologists and political scientists have become increasingly convinced that ideology is related to biological, physiological and cognitive factors. For example, twin studies suggest political attitudes are about 30-60% heritable (see Bouchard & McGue, 2003; Hatemi et al., 2010). Here, we focus on cognitive and associated emotional correlates of ideology.

Muhafazakarlık, kaygı ve tehdide karşı hassasiyetin Türkiye örnekleminde incelenmesi için iki çalışma yapılmıştır. Çoğunlukla A.B.D.’de yapılmış çalışmalar, muhafazakarlığın tehditten korkmanın (özellikle ölüm korkusunun) yanısıra tehdit edici ve duygusal uyarıcı ve deneyimlerden kaçınma ile ilişkili olduğunu göstermiştir. Birini çalışmamızda, kaygı ve muhafazakarlık arasındaki ilişki, katılımcıların kendilerini değerlendirmeleri üzerinden incelenmiştir. Bulgular, Türkiye’ye özgü ölçülen muhafazakarlığın tüm boyutlarının - geleneğe bağlılık, dış grup antipatisi, antihedonizm, otoriteryanizm ve dini duyarlılık - sürekli kaygı ile ilişkili olduğunu, dolayısıyla muhafazakarlık ile potansiyel tehdit ve tehlikelere karşı hassasiyet arasında genel ve içerikten bağımsız bir ilişki olduğunu vurgulamaktadır. Kişinin kendini değerlendirdiği ölçümlerin potansiyel eksiklerini ortadan kaldırmak amacıyla, ikinci çalışmamızda; muhafazakarlık ve tehdide karşı hassasiyet arasındaki ilişki, tehdide karşı dikkat yanlılığını ölçmekte sıklıkla kullanılan görsel nokta izleme görevi (dot probe task) isimli davranışsal ölçümle tehdide karşı hassasiyeti ölçerek incelenmiştir. Bulgular, daha muhafazakar katılımcıların, daha az muhafazakar katılımcılara kıyasla tehdide karşı daha fazla hassasiyet gösterdiği yönündedir. Ancak şaşırtıcı bir şekilde, daha muhafazakar katılımcıların tehditten dikkat anlamında kaçınma davranışı gösterdikleri, yani dikkatlerinin tehdit uyarıcısına doğru değil, tehdit uyarıcısından uzağa doğru yanlılığı bulunmuştur. Bu bulgular kaygıdaki ‘genel dikkat – kaçınma’ (‘vigilance- avoidance’) alanyazını bağlamında ve gelişen muhafazakarlık, duygu ve sosyal psikofizyoloji alanyazınına katkıları açısından tartışılmıştır.