Liberalizmden otoriteryanizme hukuk düzeninin yapısal niteliklerinin dönüşümü ve Türkiye örneği

Abstract

Kapitalizmin hâkim üretim tarzı haline gelmesinin ardından gerçekleşen burjuva devrimleri ile feodaliteden izler taşıyan hukuk düzenleri kanunlaştırma hareketleriyle hızla dönüşerek yerlerini liberal hukuk düzenlerine bırakmışlardır. Nesnellik, öngörülebilirlik, tarafsızlık, belirlilik ve genellik gibi bazı temel ilkeleri ön plana çıkartan liberal hukuk düzenleri, anayasal parlamenter demokrasilerin meşruiyet kaynağı olmuşlardır. Olağan dönemlerde siyasal sistemin sürdürülmesinde ideolojik işleviyle ön plana çıkan hukuk aygıtı, yurttaşların gönüllü itaatinin sağlanmasında önemli rol oynamıştır. Bununla birlikte özellikle siyasal veya ekonomik kriz dönemlerinde rejimin otoriterleşmesiyle birlikte hukuk, vadettiği liberal taahhütlerin aksine bir baskı aygıtına da dönüşmüştür. Örgütlü hukuksuzluğun bir ifadesi olarak hukuki despotizmin çeperine girmiştir Bu çalışmada liberal hukuk düzenlerinin temel paradigması, kuruluş ve gelişim aşamaları göz önünde bulundurularak ele alınacak, daha sonra bu düzenlerdeki otoriterleşme eğilimleri incelenecektir. Ernst Fraenkel’in “ikili devlet” ve John Keane’in “yeni despotizm” kavramlarından hareketle liberal hukuk düzenlerinin kalıcı olağanüstü hal koşulları altında nasıl otoriteryan hukuk düzenleri haline geldikleri tartışılacaktır. Bu bağlamda geç modernleşmenin örnekleri olarak İtalya ve özellikle Almanya’daki faşizm deneyimleri, Türkiye’deki “Türkiye tipi başkanlık” sistemine geçilmesi süreciyle bir arada analiz edilerek karşılaştırılacaktır. Türkiye’deki yeni otoriteryan hukuk düzeni ekseninde hukukun yapısal ve işlevsel dönüşümü irdelenecektir.

With the bourgeois revolutions that took place after capitalism became the dominant mode of production, legal orders bearing traces of feudalism were swiftly transformed by codification movements and left their places to liberal legal orders. Liberal legal orders which emphasize some core principles such as objectivity, predictability, neutrality, determinacy and generality, have been the source of legitimacy for constitutional parliamentary democracies. In ordinary periods, the legal apparatus which stands out with its ideological function in the maintenance of the political system played a significant role in ensuring the voluntary obedience of citizens. However, particularly in times of political and economic crisis with the authoritarianism of the regime, the law has also turned into an apparatus of repression contrary to the liberal commitments it promised. It has entered the boundary of legal despotism as an expression of organized lawlessness. In this study, the fundamental paradigm of liberal legal orders will be deliberated by considering the establishment and development stages, and then the authoritarian tendencies in these orders will be scrutinized. It will be discussed how liberal legal orders become authoritarian legal orders under permanent emergency conditions from the concepts of Ernst Fraenkel’s “dual state” and John Keane’s “new despotism”. In this context, experiences of fascism in Italy and particularly in Germany as the examples of late modernization will be compared together with the analyzation of transition process of the “Turkish type of presidential” system in Turkey. Structural and functional transformation of law in the axis of the new authoritarian legal order in Turkey will be examined.