İpucu: ağ

Abstract

Batı ve Doğu dünyalarını, antik çağlardan beri ekonomik ve kültürel olarak birbirine bağlayan ipek ve baharat yolu sistemleri, dünyanın ücra köşelerinin sandığımızdan çok daha önce iletişim hâlinde olduğuna da işaret ediyor. Öyle ki, Çin’in bir kasabasında üzerinde Yunan mitolojisi ve asker motifi olan halılar, farklı Roma sikkeleri bulunabiliyor. Bu iletişim, atalarımızın yol ağının Batı bağlantısını önce karadan sonra da denizden kesmesiyle sona ermiyor. Ağ sisteminin uçları kıyılara bağlanıyor ve zaten mevcut olan deniz yoluyla ticaret sürüyor. Ümit burnu yolunun 15. yüzyılda açılmasıyla ticaret daha da artıyor; yol uzasa da aradaki tehlikeler bertaraf edilmiş oluyor. Önce Moğol, sonra da İran Safevi İmparatorluğu’nun çökmesi sonrası ağın bütünselliği parçalanıyor. Baharat ticareti daha yerel olarak devam etse de Britanya’nın Hindistan’ı yönetmeye başlaması ve ticareti Bombay limanına kaydırması Jaisalmer için felaket demek. Jaisalmer, dünya ölçeğindeki dev bir ticaret ağının kritik bir noktasında yer alırken, bir anda ıssız bir çölün ortasındaki ücra bir şehre dönüşüyor. Hindistan ve Pakistan’ın ayrılması bu ıssızlığı resmileştiriyor.