Türkiye'de gazilerde travma sonrası stres bozukluğu ve ilişkili faktörlerin incelenmesi: Bir sistematik derleme çalışması

Abstract

Bu çalışma Türkiye'de silahlı çatışmaya katılmış ve çatışma sırasında yaralanmış travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tanılı askerlere dair yayınlanmış araştırmaların gözden geçirilmesi ve araştırmalardan elde edilen verilerin sistematik biçimde incelenmesiyle gerçekleştirilmiştir. Konuya ilişkin elli dört adet araştırmaya ulaşılmıştır ve dahil edilme kriterlerine uygun bulunan yirmibeş adet araştırma tez çalışması kapsamında değerlendirilmiştir. Tez çalışması kapsamına alınan araştırmalarda kullanılan yöntemler ve bulunan sonuçlar sistematik biçimde incelenmiştir. Bu sistematik derleme çalışması sonunda incelenen araştırmalarda silahlı çatışmada yaralanma sonucu TSSB gelişiminin askerlerde önemli bir sorun olduğu, bazı araştırmalarda gazilerin eş tanılar aldıkları, psikolojik travmayla başa çıkmak amacıyla alkol kullanımına başvurdukları, çatışma tecrübesi sonunda yakın sosyal çevresine saldırganlıkta artışlar gözlendiği sonuçlarına yer verildiği görülmüştür. Tez çalışmasında sosyal destek algısı, başa çıkma yöntemleri ve psikolojik yardım arama tutumlarını sorgulayan araştırmaların sonuçları da incelenerek veriler derlenmiştir. Silahlı çatışmayı izleyen süreçte gazilerin sosyal destek algısının pozitif hale gelmesinde sırasıyla aile, silah arkadaşları ve kurumsal desteklerin en fazla rol oynadığı incelenen araştırmalarda ortaya konan önemli sonuçlardır. TSSB tanılı askerlerin sıkça başvurdukları başa çıkma yöntemlerinden birinin dini inanç odaklı başa çıkma olduğu ve yaralanmayı vatan savunması kavramıyla özdeşleştirmenin de gazilerde başa çıkmayı kolaylaştırdığı da incelenen araştırmalarda ortaya konmuş dikkat çekici sonuçlardır. Ayrıca, gazilerin psikolojik yardım arama tutumlarının olumsuz olduğu da incelenen araştırmalarda yer verilen bir sonuç olup bu sonucun önceki gazi araştırmalarıyla uyumlu olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak TSSB'ye ilişkin araştırmaların sistematik olarak incelenmesi bu konunun önemini ortaya koymuştur.

This study was held by systematic reviewing of the researches on the soldiers who had taken part in a combat, then had been diagnosed by post-traumatic stress disorder (PTSD) in Turkey and systematically analysing data obtained from the researches. A total of fifty four published researches on the topic were reached and twenty five of them were evaluated according to inclusion criteria. The research methods utilized and the obtained data from these researches were reviewed. As a result of this systematic review study, it was found out that these researches stressed the importance of PTSD development of Turkish combat-injured soldiers, findings from some of the reviewed researches revealed that some veterans had comorbid diagnoses after physical injury, others reported that alcohol misuse by the veterans was observed for coping with the psychological trauma, some related researches indicated an association between PTSD and aggressive behaviours in close social relationships after combat experience. The results of the researches addressing the perceived social support, coping skills and seeking psychological help attitudes of the soldier were also reviewed. An important result obtained from the reviewing of the relevant researches is that following the combat experience the family, their fellow soldiers and the institutions contributed the most to the veterans' perception of the social support, respectively. According to the results of the reviewed researches, a commonly adopted coping strategy of the soldiers with PTSD was using the religious beliefs and that the soldiers might refer to their physical injury as a homeland defense for coping strategy. In addition, some researches pointed out that the negative attitudes of combat veterans towards the psychological help seeking were consistent with the results of previous veteran studies in Turkey. Consequently, the systematic review of the related researches has produced evidence on the importance of this problem.