An analysis of system designs for sustainable urban agriculture: Recommendations for İstanbul bostans

Abstract

Kentsel tarım alanları çıktı ürünlerinin önem sıralamasına göre farklı tipleri barındırmaktadır. Sağlıklı gıdaya erişim, alternatif ekonomik modellerle ilişkiler, iş imkanları, farklı sosyal grupların karşılaşma mekanı rolü, beden ve ruh sağlığına katkısı bu çıktılara örnek verilebilir. Gıda üretimi ortak çatısı atında bu farklılıkların bütüncül bir bakış açısıyla tasarlanması gerekmektedir. Yoksa gelecek parametresiyle birlikte sürekli dışarıdan girdiye ihtiyaç duyan bu alan tasarımları ve sistemler sürdürülebilir ve dirençli olmadıklarından işlemez hale gelirler ve çökerler. Ancak İstanbul bostanlarında ki mevcut durumda görünen odur ki kentsel tarımda halen geçmişten gelen pratikle sadece gıda üretimi ile ilgili ihtiyaçların karşılandığı tasarımlar ve yönetim kararları günümüzde sürdürülebilirlik kriterleri dikkate alınmadan başarılı olarak kabul edilmektedir. Özellikle yerel yönetimler tarafından tasarlanan bostanlarda farklı ihtiyaçlar dikkate alınmadan standart tasarımlar ve işleyiş modellerinin uygulandığı görülmektedir. Yapılan literatür taramalarında kentsel tarım alanlarının sürdürülebilirliğinden çok kentsel tarımın ''sürdürülebilir kentler'' için önemine odaklanıldığı da dikkat çekicidir. Bu nedenle araştırmanın amacı İstanbul'da seçilen bostan örneklerinin ekonomik, ekolojik ve sosyal sürdürülebilirlik bakış açısıyla incelenmesi sonucunda mevcut durumu iyileştirmekyeni bostanlarda ise farklı tiplere uygun tasarım ve işleyiş modelleri planlamakadına öneriler ortaya koymaktır. Bir rehberin adımları olarak düşünülebilecek bu öneriler için öncelikle dünyadaki iyi örnekler incelenmiştir. İstanbul sınırları içerisinde son 10 yıldır gerçekleştirilen saha ziyaretlerinde ve bilgi toplanılan ön araştırmalar sonucunda mevcut kentsel tarım alanları sayılarının ve ölçeklerinin yetersiz olmasının yanında, yerel yönetimlerin ve kullanıcıların sürdürülebilir sistemlere odaklanmadığı belirlenmiştir. Araştırmanın derinleşmesi için farklı tiplerde üç örnek kentsel tarım alanı seçilerek mevcut durumları; alan kullanımı yapılar, yönetim şekli, kullanıcıları ve üretim çıktıları üzerinden analizler yapılmış ve öneriler sunulmuştur. Bunlar: - Ticari Bostan: Yedikule Bostanları - Topluluk Bostanı: Kuzguncuk Bostanı - Sponsorlu Bostan: Akmerkez Terasta Tarım Projesi dir. Analizler sonucunda tasarım kriterleri incelenirken farklı tipler için öneriler çeşitlense de hepsinin ortak noktasının gıda üretimi olması nedeniyle toprağın verimsizleşmesi ve kuraklık sorununa çözüm üretmek ilk sırayı almıştır. İkinci sırada yerel yönetimlerin bakış açılarının değişmesi, kanunlar ve teşviklerle destekte bulunmalarının gerekliliği görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Kentsel tarım, bostan, üretken peyzaj, sistem, tasarım, sürdürülebilirlik, permakültür.

Urban agricultural areas encompass different typologies based on their prioritized outputs, which include access to healthy food, relation to alternative economic models, employment opportunities, role as a meeting space for different social groups, and contribution to physical and mental health. These differences should be designed with a holistic perspective within the common food production framework. Otherwise, the designs and systems reliant on external input will subsequently become dysfunctional and collapse due to the long-term lack of sustainability and resilience. However, the current situation in the bostans of Istanbul shows that, customarily, the urban agricultural designs and management decisions solely responding to food production-related needs without regard to sustainability criteria continue to be considered successful. Particularly the bostans designed by local authorities are observed to incorporate standard designs and operating models without taking notice of different needs. Furthermore, in the literature review conducted, it is noteworthy that the emphasis is put on the importance of agriculture for ''sustainable cities'' rather than the sustainability of urban agricultural areas. Therefore, the research aims to propose recommendations for improving the current condition of the determined bostan examples in Istanbul following analyses through economic, ecological, and social sustainability perspectives and for planning design and operating models suited to different typologies in the future bostans. Fine examples from around the world were examined for these recommendations that can be conceived as instructions in a manual. Field visits conducted in the past ten years and the preliminary research have concluded that the existing urban agricultural areas are insufficient in number and scale, and the local authorities and users do not pursue sustainable systems. Furthermore, three urban agricultural areas were selected as examples of different typologies to expand the research; and recommendations were proposed following analyses of their current conditions, space use, structures, management, users, and production outputs. The examples are as follows: - Commercial Bostan: Yedikule Bostans - Neighbourhood Bostan: Kuzguncuk Bostan - Sponsored Bostan: Akmerkez Terasta Tarım Project The analyses demonstrated that although the recommendations varied for different typologies in examining design criteria, producing solutions for soil infertility and drought was prioritized, as food production was the common ground for all. Key Words: Urban agriculture, bostan, productive landscape, system, design, sustainability, permaculture.